آیا مشاهده نمی کنید که همانا خداوند سبحان،انسانهای پیشین از آدم(علیه السلام) تا آیندگان این جهان را با سنگهائی در مکه آزمایش کرد که نه زیان می رسانند،و نه نفعی دارند،نه می بینند،و نه می شنوند؟این سنگها را خانه محترم خود قرار داده و آن را عامل پایداری مردم گردانید.سپس کعبه را در سنگلاخ ترین مکان ها،بی گیاه ترین زمین ها،و کم فاصله ترین دره ها،در میان کوههای خشن،سنگریزه های فراوان،و چشمه های کم آب،و آبادی های از هم دور قرار داد،که نه شتر،نه اسب و گاو وگوسفند،هیچکدام در آن سرزمین آسایش ندارند.سپس آدم(علیه السلام) و فرزندانش را فرمان داد که به سوی کعبه برگردند،و آنرا مرکز اجتماع و سر منزل مقصود و بار اندازشان گردانند،تا مردم با عشق قلبها،به سرعت از میان فلات ودشت های دور،واز درون شهرها،روستاها،دره های عمیق،و جزایر از هم پراکنده دریاها به مکه روی آورند،شانه های خود را بجنبانند،و گرداگرد کعبه لا اله الا الله بر زبان جاری سازند،و در اطراف خانه طواف کنند،و با موهای آشفته،و بدنهای گرد و غبار در حرکت باشند.لباس های خود را که نشانه شخصیت هر فرد است در آورند،وبا اصلاح نکردن موهای سر ،قیافه خود را تغییر دهند،که آزمونی بزرگ، وامتحانی سخت،و آزمایشی آشکار است برای پاکسازی وخالص شدن،که خداوند آن را سبب رحمت و رسیدن به بهشت قرار داد.اگر خداوند خانه محترمش،ومکانهای انجام مراسم حج را ،در میان باغها و نهرها،و سرزمینهای سبز و هموار،و پر درخت و میوه،مناطقی آباد ودارای خانه ها وکاخهای بسیار،وآبادیهای بهم پیوسته ،در میان گندمزارها وباغات خرم و پر از گل و گیاه،دارای مناظری زیبا و پر آب،در وسط باغستانی شادی آفرین،و جاده های آباد قرار می داد،به همان اندازه که آزمایش ساده بود ،پاداش نیز سبکتر می شد.اگر پایه ها و بنیان کعبه،و سنگهائی که در ساختمان آن بکار رفته از زمرد سبز،و یاقوت سرخ،ودارای نور وروشنائی بود،دلها تیره تر به شک وتردید می رسیدند،وتلاش شیطان بر قلبها کمتر اثر می گذاشت،و وسوسه های پنهانی او در مردم کارگر نبود.در صورتیکه خداوند بندگان خود را با انواع سختیها می آزماید،و با مشکلات زیاد به عبادت می خواند ،و به اقسام گرفتاریها مبتلا می سازد،تا کبر و خود پسندی را از دلهایشان خارج کند،و به جای آن فروتنی آورد،و  درهای فضل ورحمتش را برویشان بگشاید،و وسائل عفو و بخشش را به آسانی در اختیارشان گذارد.

پرهیز از ستمکار

پس خدا را !خدا را! از تعجیل در عقوبت،وکیفر سرکشی وستم بر حذر باشید،و از آینده دردناک ظلم،وسر انجام زشت تکبر و خود پسندی که کمینگاه ابلیس است،وجایگاه حیله ونیرنگ اوست،بترسید،حیله ونیرنگی که با دلهای انسان،چون زهر کشنده می آمیزد،وهر گز بی اثر نخواهد بود،وکسی از هلاکتش جان سالم نخواهد برد:نه دانشمند به خاطر دانشش،و نه فقیر بخاطر لباس کهنه اش،در امان می باشند.

فلسفه عبادات اسلامی